Categorie: ACORACEAE

Beschrijving

Meerjarig kruid, tot 1 m hoog; wortelstok stevig, lang, kruipend. Bladeren rechtopstaand, zwaardvormig, 5 x 75 cm lang, parallelnervig. Schutblad verticaal, bladachtig, afgeplat, aan één zijde scherpkantig, aan de andere zijde een groef waar uit de bloeikolf steekt. Bloeikolf schuin af staand, kegelvormig, 5-10 cm lang, met dicht opeenstaande, geelgroene bloemen. Bes rood met meerdere zaden.

Details

• Voorkomen: af en toe gekweekt op Javaanse erven.
• Verspreiding: vanuit uit India en China naar Europa gebracht. Door Javanen in Suriname geïntroduceerd.
• Domesticatie: gedomesticeerd.
• Commercieel Gebruik: de wortel wordt soms verkocht op Javaanse groentenmarkten in Paramaribo. In Nederland is de gemalen wor tel verkrijgbaar in natuurvoedingswinkels en drogisterijen.

Toepassing

De sterk geurende en scherp smakende wortelstok is in Suriname alleen bij Javanen bekend. De knol wordt in stukjes van 10-15 cm gesneden en gedroogd. Behalve als specerij in boem - boes (Javaanse kruidenpasta’s) gebruiken Javanen de kalmoeswortel ook medicinaal. Een thee van de wortelstok wordt gedronken tegen buikkramp, maagklachten en dysenterie. De wortel wordt samen met een blad van bengle (Zingiber purpu- Acorus calamus. Illustratie: F. Köhler. reum) toegevoegd aan een aantal jamu’s (Javaanse kruidendrankjes), zie Tyong Ayong (1989: 165, 166). Een voorbeeld van zo’n drankje is de jamu sawanang, dat als wormkuur aan kinderen wordt gegeven, met name tegen aarsmaden (‘bis-bis woron’). Dit mengsel wordt bereid door de wortels van kalmoes, mangrasi (Eleusine indica), gronpos - ren (Portulaca oleracea), klaroen (Amaranthus dubius), dadap srep (Erythrina subumbrans), een blad bengle en een blad van de purgeernoot (Jatropa curcas) fijn te stampen, met water te vermengen, in een doek te doen en het mengsel uit te persen boven de mond van het kind. Dit proces moet twee tot driemaal binnen een week worden herhaald. <br><br> Volgens een ander Javaans recept wordt een stuk kalmoeswortel met drie plantjes snekiwiwiri (Eryngium foetidum), het vruchtvlees van een kalebas (Crescentia cujete), een stukje blauwsel (Reckitt blue), drie zuurzakbladeren (Annona muricata), een stuk asafoe tida, drie bladeren van dadap srep (E. subumbrans) en een takje bengle fijngemaakt. Met het smeersel wordt een kind met stuipen (als gevolg van koorts of epilepsie) ingewreven. Door de sterke geur zou het kind weer bijkomen. Hetzelfde medicijn zou ook werkzaam zijn tegen het boze oog. Om het kind te beschermen tegen dit soort kwade invloeden wordt de geraspte wortelstok ook direct achter het oor en op het voorhoofd van jonge kinderen gesmeerd. Bij verkoudheid wordt de wortel met anijszaad fijngestampt en op het hoofd van het kind gelegd (Tyong Ayong, 1989).

Record Toegevoegd: 2025-03-30 16:57